میتوان از اظهارات معاذالخطیب رئیس ائتلاف مخالفان سوریه شروع کرد و به دیگر تغییر و تحولات رسید. معاذالخطیب سه روز پیش برای دومین بار متوالی از آمادگی برای مذاکره با حاکمیت سوریه سخن راند. پرسشی که در این بین مطرح میشود این است که آیا امکان دارد معاذالخطیب به دور از مواضع ائتلاف مخالفان، چنین اظهاراتی را بیان کند؟
اساسا چه اتفاقی افتاده است که معاذ الخطیب اینگونه 180درجه از مواضع سابق خود عدول میکند و داد سخن در باب مذاکره با نظام سوریه میدهد؟ الخطیب در نشست سابق دوستان سوریه در مراکش شخصا هرگونه گفتوگو با نظام سوریه را رد کرده بود و حتی گروه تروریستی جبهه النصره را ستوده و بر انقلابیبودن آن پای فشرده بود.
اکنون اما آمادگی الخطیب برای گفتوگو با نظام سیاسی سوریه بیش از هرچیز اذعان به شکست گزینه نظامی و رفتار مسلحانه برای ساقطکردن حاکمیت سوریه است. الخطیب چه پیش شرط بگذارد و چه نگذارد، باید گفت که اظهارات وی برایند دو فرایند است: فرایند نخست رسیدن ائتلاف مخالفان به این نتیجه است که چارهای جز گفتوگو در سایه توافقات آمریکایی روسی و یا دستکم نزدیک شدن نظرگاههای این دو ابرقدرت درباره سوریه وجود ندارد.
با تکیه بر همین فرایند نخست است که آمریکاییها هرگونه دیدار با معاذالخطیب بهعنوان نماینده مخالفان را به چنین اظهاراتی یا اظهارات مشابهی گره زدهاند و از همین روست که تنها سه روز پس از این اظهارات است که جوزف بایدن معاون رئیسجمهور آمریکا در حاشیه نشست امنیتی مونیخ حاضر میشود با الخطیب دیدار کند.
پرسش دیگری که مطرح میشود علت دعوت نکردن از مخالفان برای حضور در نشست دوستان سوریه است که در کویت برگزار شد. نکته مهمتر اینکه در این نشست تنها نیمی از کشورهایی حضور یافتند که در نشست سابق در مراکش همگی وعدههای سر خرمن به ائتلاف مخالفان دادند و آن را در حد کاغذ و سند به رسمیت شناختند. این تحولات را در هفتههای اخیر باید به این تحول میدانی افزود که کردهای سوریه بهطور جانانه از منطقه رأسالعین در نقطه مرزی مقابل ترکیه دفاع میکنند و مانع از سقوط آن در دامن مخالفان مورد حمایت ترکیه شدهاند.
منطقه رأسالعین از آن رو اهمیت استراتژیکیافته که ترکیه میکوشد با ساقطکردن آن، حاشیه امنیت و نفوذی دستکم 10 کیلومتری در عمق سوریه برای خود ایجاد کند. افزون بر تمام این دادهها و تحولات، قرار است اروپاییها درباره موضوع منع ارسال سلاح به مخالفان سوریه طیماه جاری میلادی تصمیمگیری کنند. این امر همچنین با دخالت نظامی فرانسه در مالی هم همزمان شده است، مسئلهای که باعث کماهمیتشدن پرونده سوریه و مخالفان سوریه نزد فرانسوا اولاند رئیسجمهور فرانسه تا اطلاع ثانوی شده است.
اما از زمانی که در لابیهای سیاست دو ابرقدرت یعنی روسیه و آمریکا سخن از نزدیک شدن دیدگاهها درباره سوریه به میان آمده، مجاری ارسال سلاح به مخالفان هم کمکم به خشکی گراییده و در مقابل، ارتش سوریه هم توانسته است پیشرویهای ملموسی را در عرصه میدانی کسب کند، هرچند تا دیدار آتی پوتین - اوباما دو ماه وقت مانده است اما ائتلاف مخالفان سوریه با تکیه بر تمامی این تحولات است که اکنون سخن از آمادگی برای گفتوگو با رژیم حاکم در سوریه میراند و اروپاییها هم بهصورت تلویحی اظهارات معاذ الخطیب را تأیید میکنند و بیش از پیش درباره ارسال سلاح به مخالفان به اختلاف نظر میرسند.